Vorige week deelde ik hier heel enthousiast mijn plannen voor het komend jaar. Inmiddels is het toch al weer een beetje op de achtergrond verdwenen. Waarom? Omdat het redelijk vage plannen zijn. Om echt met je plannen aan de slag te gaan, moet je er doelen van maken; SMART doelen
Wat is S.M.A.R.T.?
Plannen en doelen worden vaak te vrijblijvend geformuleerd. Het blijven dan wensen, intenties of goede voornemens. Om echt succesvol met je plannen en ideeen aan de slag te gaan, moet je ze SMART maken.
SMART staat voor:
- Specifiek
- Meetbaar
- Acceptabel
- Realistisch
- Tijdsgebonden
Een SMART-doelstelling is richtinggevend: het geeft aan wat je wilt bereiken en stuurt je gedrag aan. Bovendien wordt aangegeven welke resultaten wanneer moeten worden bereikt. Door een doelstelling SMART te formuleren is de kans groter dat er in de praktijk iets van terecht komt. En dat moeten we hebben, toch?
Hoe dan?
Nu klinkt dit misschien een beetje vaag, daarom zal ik het een beetje uitleggen. Hoe maak je een plan SMART?
Specifiek
Omschrijf je doel duidelijk en concreet. Het moet een waarneembare actie, gedrag of resultaat beschrijven waaraan een getal, bedrag, percentage of ander kwantitatief gegeven verbonden is.
Meetbaar
Een SMART-doelstelling is normerend: het is een maat voor de kwaliteit van de te leveren inspanningen. Hoeveel gaan we doen? Hoe kunnen we dat meten? Wat is er af als het af is?
Een SMART-doel moet je kunnen zien, horen, proeven, ruiken of voelen. Er moet een systeem, methode en procedure zijn om te bepalen in welke mate het doel op een bepaald moment bereikt is. Doe zo mogelijk een nulmeting, om de startsituatie te bepalen.
Acceptabel
Als je een SMART-doel voor jezelf stelt, dan is het voldoende dat je het zelf accepteert. Als je je doel behaalt, ben je dan tevreden?
Soms wordt de ‘A’ in SMART ook wel uitgelegd als “Aanwijsbaar”. Daarmee wordt bedoeld dat duidelijk moet zijn wie wat moet doen om het doel te bereiken. En een andere uitleg voor de ‘A’ is “Activerend” of “Actiegericht”: de doelstelling moet uitnodigen tot actie en energie losmaken. De doelstelling moet positief geformuleerd zijn. Er moet een actieplan zijn. Maar let erop dat een SMART-doel een bepaald resultaat voorschrijft, niet een inspanning.
Realistisch
Is het doel haalbaar? Is er een uitvoerbaar plan met aanvaardbare inspanningen? Soms wordt de ‘R’ in SMART ook wel uitgelegd als “Relevant”. Een haalbare en zinvolle doelstelling is motiverend en maakt energie los.
Een realistische doelstelling houdt rekening met de praktijk. In geen enkele organisatie kunnen mensen 100% aan één doel werken. Er zijn altijd andere activiteiten, onverwachte gebeurtenissen en afleidingen.
Tijdgebonden
Met name korte-termijndoelen moeten SMART zijn. Bij lange-termijndoelen is dat niet altijd mogelijk. Wanneer beginnen we met de activiteiten? Wanneer zijn we klaar? Wanneer is het doel bereikt?
Een SMART-doelstelling heeft een duidelijke startdatum en einddatum.
Voorbeelden:
Nog steeds onduidelijk? Hier zijn wat voorbeelden:
Goede voorbeelden:
- Dit jaar wil ik twintig studiepunten van mijn managementopleiding halen.
- Over vijf jaar wil ik projectmanager zijn, verantwoordelijk voor ICT-projecten van 100.000 tot 1.000.000 euro.
- De winst moet volgend jaar 30% hoger zijn dan die van vorig jaar.
Slechte voorbeelden
- Ik wil een leuke baan (niet specifiek, niet meetbaar, niet tijdgebonden).
- We worden de beste in onze markt (niet meetbaar, niet tijdgebonden).
Is SMART wel slim?
De beroemde toespraak van Martin Luther King was niet SMART (want niet meetbaar, niet tijdgebonden). Maar het was wel een briljante toespraak, zeer inspirerend en activerend.
Wie het onbekende wil verkennen kan niet specifiek zijn. Meetbare resultaten leiden tot calculerend gedrag. Acceptabele doelen zijn niet confronterend. Realistische doelen zijn niet ambitieus. Tijdgebonden doelen hebben een beperkte houdbaarheid.
SMART is een nuttige checklist voor alledaagse doelstellingen bij studie en werk. Maar het legt ook beperkingen op die zeer waardevolle doelstellingen uitsluiten. Laat SMART dus geen doel op zich zijn.
Voor mij werkt het op dit moment om mijn doelen op deze manier op te stellen. Het geeft me een hele fijne structuur en lijdraad om me aan te houden. Kende je SMART al, en zou het ook voor jou werken?
